Dijital platformlar içinde çocuklar için güvenilir olan hangisi?

Güncel DİJİTAL EKRAN

Son yıllarda hayatımıza giren birçok dijital platform sadece yetişkinler için değil, çocuklar için de içerikler sunuyor. Ancak bu içerikler çocuklar için ne kadar güvenli? Çocukları için güvenilir ve doğru bir adres arayan ebeveynlere bir haberimiz var. TRT’nin dijital platformu olan tabii’de  çocuklara özel açılan “tabii Çocuk”, sevilen çizgi filmlerle izleyici ile buluşturuyor.  

Bugünün çocukları şans olarak mı nitelendirilir bilemiyorum ama hepsi dijital bir çağın içine doğuyor. Son derece gelişmiş bir internet ağı, yapay zeka ve teknolojik gelişmeler... Y kuşağı için televizyon bile büyük bir buluş iken bugün alfa kuşağı telefonların, tabletlerin, bilgisayarların olduğu çok geniş bir dijital cihaz havuzu içinde buluyor kendini. Bu durumun her zaman iyi ve kötü yanları olduğunu konunun uzmanları olan pedagog ve çocuk gelişimciler dile getiriyor. Bundan dolayı çocuklarımızı bu dijital ekran ve beraberindeki çizgi filmler, oyunlar konusunda korumak için bilinçli bir ebeveyn olmak çok önemli. Çocukları bu çevreden uzak tutmamız mümkün değil. O yüzden evlatlarımızı bu dünyaya en iyi şekilde hazırlamak ebeveynlerin görevleri.  

Dijital ebeveynlik çok önemli 

Dijital okur yazarlık ve dijital anne baba kavramları da tam bu noktada karşımıza çıkıyor. Çünkü böyle bir dönemde çocukları bu dünyadan uzak tutmak pek mümkün değil. Ancak ilk üç yıl çocuklara ekran verilmesi, uzmanlar tarafından önerilmiyor. Bunun nedeni ise 0-3 yaş arasında beyin gelişiminin en hızlı dönemde olması. Görsel, işitsel ve duyusal açıdan öğrenmeye açık olan bebeklerin bu dönemde çizgi film izlemesi onların pasifleşmesine neden olabilir. 3 yaşından sonra kontrollü verilebileceği kanısında, uzmanlar. Burada da çocukların internette geçirdikleri sürenin ve hangi içeriklere eriştiklerinin ebeveynler tarafından dikkatle takip edilmesi gerektiği vurgulanıyor.

Çocukların yüzde 91’i internet kullanıyor

TÜİK verilerine göre Türkiye’de çocuklarda internet kullanım oranı 2021 yılında yüzde 82 iken 2024 yılında yüzde 91’e yükselmiş durumda. Ve çocuklar interneti genel olarak video izlemek için kullanıyor. Bunu da daha çok telefon ve tablet üzerinden yapıyor. İşte burada ebeveynin ekran seçimini doğru yapması çok önemli. Bu yüzden "dijital anne babalık" önem arz ediyor. Dr. Esma Sancar daha önce verdiği bir röportajda "Dijital anne babalık” kavramını şöyle anlatıyor: “Dijital çağın gereklerine uygun olarak kendini geliştiren, bu çağın araçlarını yeterli boyutta kullanabilen, çocuklarını bu mecralardaki tehlikelere karşı koruyabilen, aynı zamanda dijital medya araçlarının kullanımı konusunda onları destekleyen ve bu platformlardaki kişilik haklarını öğreten anne-babalar..."

Batman, Bugs Bunyy bazı ülkelerde yasaklı

Hep olumsuz yanlarından bahsediyormuş gibi olduk ama aslında dijital ekran içerisinde çocukların gelişimini olumlu yönde etkileyecek eğitici ve eğlendirici içerikler de mevcut. Peki burada doğru tercihi nasıl yapacağız? Dikkat edilmesi gereken bazı konular var... 

Son yıllarda hayatımıza birçok dijital platform girdi. Ondan önce TV ya da Youtube’lardan çizgi filmler takip edilirken şimdi Netflix, Disney+, Blu TV,  TOD ve daha birçok dijital platformların çocuk içerikleri kısmı bulunuyor. Ve bunlara şimdi tabii Çocuk da eklendi... Tabii Çocuk kanalına ayrı bir parantez açacağız. Dijital platformlarda yer alan sayısız içerik arasından doğru olan programı bulmak çok kıymetli. Her ne kadar yapımlarda yaş sınırı uyarısı konulsa da ebeveyn kontrolünde olmayan çocuk buradan istediği çizgi filmi tıklıyor ki çocukların yaşına uygun ebeveyn tarafından bir içerik seçilse bile içeriğe mutlaka dikkat etmek gerekiyor. Son yıllarda en çok eleştirilen konulardan biri alt metinlerde verilen ve ilk bakışta çocuklarında anlamayacağı ancak zihninde yer edecek olumsuz mesajların yapımlardan yer alması. Çocukları şiddete yönlendiren, cinsel içerikli, sahte kahramanların yaratıldığı içeriklerden uzak durmakta fayda var. Çünkü ilk başta çocuk bunu fark etmese de onun bilinçaltına işleniyor. Mesela çeşitli nedenlerle kimi ülkelerde yasaklı olan çizgi filmler var. Bunlardan birkaçı şöyle: Sünger Bob Kare Pantolon, Pokemon, Batman, Bugs Bunyy… Bu çizgi filmleri izleyerek büyüyen bir kuşakta var aramızda... Ancak şu anda bazı ülkelerde yayınlanmıyor. 

Nasıl önlemler alınabilir?

Bugün gelinen süreçte artık 2-3 yaşındaki çocuklar bile yetişkinlerden daha iyi tablet, telefon kullandıkları için anne ve babalar bazı önlemler almalı. Bu nokta bilinçli ebevenyler; telefon, tablet ya da bilgisayarlara güvenlik programı yükleyebilir, çocukların ulaşabileceği dijital platformlarda yetişkin profillerini şifre ile kapatarak sadece çocuk profili uygulamasını kullandığından emin olmalı. Ama en önemlisi çocuklarını güvenilir bir adrese emanet etmeleri olacak. İçeriğinin temiz ve güvenilir olduğu yapımlara yönelmekte fayda var. 

Yeni nesil çocukların dijital kanalı: tabii Çocuk

Çoğu uzman ve aileler tarafından güvenilir olarak görülen ekranlardan biri TRT Çocuk’a burada değinmeden geçmeyelim. Çok ciddi denetimlerden geçerek yayına hazırlanan ve kendi öz kültürümüzden hikâyeler, kahramanlar ortaya çıkaran çizgi filmler ailelerin ilk tercihleri arasında. Hem çizgi film hem de animasyon film olarak son yıllarda emin adımlar atan TRT, şimdi de tabii Çocuk uygulaması ile yeni nesil çocukların dijital kanalı olmaya aday...

Eğitici, güvenli ve eğlenceli içerikleriyle 23 Nisan’da yayına başlayan “tabii Çocuk”, minik izleyicilere dijitalde yeni bir dünya sunuyor. Yaş ve gelişim özelliklerine göre hazırlanmış seçkin içerikleriyle çocuklara güvenli bir dijital izleme deneyimi vadeden tabii Çocuk için yapılan açıklamada şunlara yer verildi: “Ailelerin içi rahat, çocukların kalbi mutlu, aile değerleriyle uyumlu, pedagojik denetimden geçmiş yapımların yer aldığı kanalda, çocuklar eğlenirken öğreniyor; ebeveynler ise gönül rahatlığıyla bu deneyime eşlik ediyor. İçerikler uzman ekipler tarafından değerlendirilerek yayına alınıyor.” 

Peki tabii Çocuk’ta neler var?

Oyunla öğrenmeyi birleştiren, doğayı, sevgiyi ve paylaşmayı anlatan hikâyelerle; Rafadan Tayfa, Aslan, Pırıl, Ege ile Gaga, Süper Golcüler, Supa Strikas, Blippi, Aslan Parçası Cesur, Cümbür Cemaat Kamptayız, Gezgin Çelebi, Küçük Melek, Arpo ve daha birçok çizgi film çocuklarla buluşuyor.